Dynamiczny wzrost PKB i wysoki wskaźnik eksportu wskazują na dobry czas dla rozwoju branży produkcyjnej w Polsce. Pomimo doniesień o spadku koniunktury gospodarczej i pogarszających się tym samym wskaźnikach ekonomicznych, firmy produkcyjne notują coraz lepsze wyniki finansowe, co przekłada się bezpośrednio na dalszy rozwój tego sektora na polskim rynku.
Raport wskaźnikiHR Sedlak & Sedlak 2019 dla sektora produkcyjnego powstał w ramach piątej edycji badania, w którym mierzone są wszystkie istotne obszary zarządzania personelem: fluktuacja, absencja, efektywność pracy oraz inwestycje w kapitał ludzki.
Opracowanie zawiera 42 wskaźniki oraz 3 współczynniki koniunktury gospodarczej obliczone na podstawie danych od 141 firm produkcyjnych.

Charakterystyka próby

Wśród ujętych w raporcie zakładów produkcyjnych, najliczniejszą grupę stanowią firmy bardzo duże (powyżej 500 pracowników) – 44% próby. Nieco mniej było firm średnich (od 50 do 249 pracowników) – 30% próby. Duże firmy (od 250 do 500 pracowników) stanowiły tymczasem 20% próby. Najmniej liczną grupę stanowiły małe firmy (do 49 pracowników), których udział w próbie wyniósł zaledwie 6%.
Biorąc pod uwagę kryterium pochodzenia kapitału, zakłady produkcyjne z polskim kapitałem stanowią 22% próby. Udział firm z przewagą kapitału zagranicznego wyniósł tymczasem 78%.
Przyjmując za kryterium poszczególne regiony Polski należy podkreślić, że największa część próby skupiała się w zachodnim oraz południowym regionie kraju (odpowiednio 33% oraz 30% próby). Najmniej liczne regiony to z kolei centrum, wschód oraz północ, gdzie zakłady produkcyjne ujęte w raporcie stanowią odpowiednio 14%, 13% i 11% próby.

Fluktuacja kadr

Analiza fluktuacji kadr w zakładach produkcyjnych wskazuje, że firmy te, w porównaniu do sektora usługowego oraz handlowego, charakteryzują się najniższym wskaźnikiem rotacji pracowników. Zatrudnieni w produkcji najrzadziej rezygnują z pracy, dlatego też zarówno wskaźnik rezygnacji, jak i przyjęć jest najniższy. Warto jednak wspomnieć, że pracownicy produkcyjni stosunkowo rzadko awansują, bowiem wskaźnik awansów jest zdecydowanie niższy zarówno w odniesieniu do sektora handlowego, jak i usługowego.
Firmy produkcyjne mogą pochwalić się wysokim poziomem wskaźnika skuteczności rekrutacji, który przewyższa wartości osiągnięte przez pozostałe segmenty gospodarki. Należy jednak podkreślić, że skuteczna rekrutacja nie zawsze musi iść w parze z wysokim odsetkiem umów przedłużonych po okresie próbnym. Zakłady produkcyjne potwierdzają brak tej zależności, bowiem w porównaniu do sektora usługowego oraz handlowe, pracodawcy z firm produkcyjnych rzadziej decydowali się na przedłużenie z pracownikiem umowy po okresie próbnym.
Działy rekrutacji w zakładach produkcyjnych potrzebowały więcej czasu niż sektor usługowy i handlowy na zatrudnienie pracownika fizycznego, specjalisty lub lidera, kierownika, ale też menadżera wyższego szczebla. W przypadku specjalisty lub lidera, produkcja przeznaczała średnio 12 dni więcej na znalezienie odpowiedniego kandydata. Rekrutacja kierownika, w porównaniu do sektora handlowego, zajmowała zakładom produkcyjnym przeciętnie 27 dni dłużej. Z kolei obsadzenie stanowiska menadżera wyższego szczebla zajmowało działom rekrutacyjnym w produkcji około 33 dni więcej w porównaniu do handlu.

Absencja

Wysoki poziom absencji wciąż jest domeną firm produkcyjnych. W 2018 roku poziom absencji ogólnej był co prawda niższy w roku poprzednim, ale to właśnie zakłady produkcyjne nadal charakteryzują się najwyższą wartością wskaźników absencyjnych w porównaniu do pozostałych sektorów gospodarki. Zarówno wskaźnik ogólnej absencji chorobowej, jak i absencji chorobowej własnej i wypadkowej znajdował się na poziomie przekraczającym wartości osiągane przez firmy usługowe i handlowe. Pracownik produkcyjny chorował przeciętnie o 3 dni dłużej niż zatrudniony w usługach i o 2 dni dłużej niż pracownik handlowy.
Warto wspomnieć jeszcze o odsetku pracowników przebywających na długotrwałym zwolnieniu, który w sektorze produkcyjnym był najwyższy. Oznacza to, że zatrudnieni w zakładach produkcyjnych przebywali na opłacanych przez ZUS zwolnieniach częściej niż przedstawiciele innych sektorów.

Efektywność pracy

W porównaniu do zatrudnionych w usługach i handlu, pracownicy produkcyjni zarabiali najmniej. Ich przeciętnie miesięczne wynagrodzenie brutto było średnio o 2 119 PLN niższe od pensji pracowników usługowych i o 1 259 PLN niższe od zatrudnionych w handlu. Zależność ta przekłada się bezpośrednio na wysokość miesięcznych kosztów pracy, które były najniższe w sektorze produkcyjnym. Średnie miesięczne koszty pracy były w usługach przeciętnie o 2 981 PLN wyższe niż w produkcji. W handlu wskaźnik ten był z kolei o 1 815 PLN wyższy. W przypadku benefitów, pracownicy produkcyjni mogli liczyć na świadczenia pozapłacowe w wysokości 97 PLN. Dla porównania, zatrudnieni w usługach otrzymywali dodatkowy koszyk benefitów w wysokości przekraczającej poziom 200 PLN.
Sektor produkcyjny ma najwyższy wśród wszystkich analizowanych w raporcie grup gospodarczych wskaźnik efektywności działania pionu personalnego. Oznacza to, że jeden pracownik pionu personalnego w produkcji ma pod swoją opieką więcej zatrudnionych niż działy personalne w handlu i usługach. Podobną zależność można zaobserwować w przypadku liczby pracowników przypadających na kierownika. W sektorze produkcyjnym wskaźnik ten kształtuje się na poziomie bliskim 18 i jest tym samym o 10 wyższy zarówno w odniesieniu do handlu, jak i usług.
Warto wspomnieć, że pracownicy produkcyjni wyrabiają przeciętnie 4 razy więcej nadgodzin od zatrudnionych w usługach i jednocześnie 3,5 razy więcej niż pracownicy handlowi. Ze względu na swoją specyfikę, można przyjąć, że godziny nadliczbowe zawsze były i będą domeną firm produkcyjnych.

Nakłady na szkolenia

Firmy z sektora produkcyjnego niewątpliwie kładą coraz większy nacisk na inwestycje w kapitał ludzki, czego odzwierciedleniem są zwiększane wciąż wydatki na szkolenia. W porównaniu do roku poprzedniego, zatrudniony w produkcji spędzał średnio o 2 godziny więcej na szkoleniach. Ponadto, wskaźnik wykorzystania budżetu szkoleń na przeszkolonego pracownika wzrósł z poziomu 1 260 PLN do poziomu 1 660 PLN. Wynik ten jest jednak wciąż niższy zarówno w porównaniu do handlu, jak i usług.
Porównując ze sobą planowany na dany rok budżet wraz z jego faktycznym wykorzystaniem, należy zwrócić uwagę na przewagę sektora produkcyjnego nad pozostałymi gałęziami gospodarki w 2017 roku, kiedy to wskaźnik wykorzystania budżetu szkoleń był o 1 p.p. wyższy niż handlu oraz o blisko 6 p.p. wyższy niż w usługach. W 2018 roku sytuacja uległa jednak zmianie. Firmy produkcyjne mogły się pochwalić analizowanym wskaźnikiem na poziomie 83,5%, ale był to wynik niższy od sektora usługowego. Faktem pozostaje jednak stałe zwiększanie przez firmy produkcyjne zaangażowania kapitałowego w inwestycje na szkolenia, czego efektem jest wyższy nie tylko planowany budżet szkoleniowy, ale też budżet faktycznie spożytkowany.

Współczynniki koniunktury gospodarczej

Pomimo wspomnianego wcześniej wzrostu średniego miesięcznego wynagrodzenia brutto w sektorze produkcyjnym, niemal bez zmian pozostał odsetek zakładów, które zadeklarowały wzrost zysków w analizowanym w raporcie okresie. Firmy produkcyjne zwiększały jednak swoje obroty, czego wynikiem jest wzrost odsetka przedsiębiorstw deklarujących wzrost obrotów z poziomu 78% w 2017 roku do poziomu 81% w 2018 roku. W porównaniu do usług oraz handlu, zakłady z sektora produkcyjnego częściej deklarowały wzrost nie tylko wynagrodzeń, ale też obrotów oraz zysków.

Podsumowanie

Szczegółowe informacje na temat rotacji, absencji, efektywności pracy oraz nakładów na szkolenia znajdą Państwo w wariancie szczegółowym raportu wskaźnikiHR 2019.